Na Ziemi jest wiele jezior. Są duże jeziora - tak bardzo, że nazywane są morzami, są też małe, nienazwane. Znajdują się tu słone jeziora z wodą o niezwykłym kolorze, owiane legendami. Jezioro Cheko jest również niezwykłe na swój sposób. Znajduje się w lasach syberyjskich - w obwodzie krasnojarskim, 760 km na północny wschód od centrum regionalnego.
Charakterystyka i historia eksploracji jezior
Jezioro Cheko to akwen słodkowodny. Ma niewielki obszar, jego długość wynosi niespełna kilometr – 708 m, a szerokość zaledwie 364 metry. Jednocześnie jezioro ma bardzo imponującą głębokość - 50 m. Do Cheko wpada rzeka Kimchu. Jezioro zamieszkują łabędzie, co tłumaczy jego drugie imię – Łabędź.
Po raz pierwszy jezioro zostało zaznaczone na mapie w 1929 roku, ponieważ wcześniej teren nie był dostatecznie zbadany. Jezioro zostało szczegółowo zbadane przez sowieckich badaczy w latach 60., a jego wiek oszacowano na 5-10 tysięcy lat.
Istnieją różne hipotezy dotyczące pochodzenia jeziora i żadnej z nich nie można nazwać idealną. Według jednej hipotezy rzeka Kimchu wypłukała wgłębienie w uskoku górskim, ale to założenie nie zgadza się z głębokością jeziora i znajduje się w obszarze spokojnym tektonicznie. Według innej wersji jezioro Cheko jest kraterem wulkanicznym wypełnionym wodą. Jezioro co prawda znajduje się u podstawy kompleksu paleowulkanicznego, ale jego niższe warstwy znajdują się wyżej niż inne jeziora pochodzenia wulkanicznego. Wreszcie, Cheko, podobnie jak wiele innych jezior syberyjskich, mogło powstać w wyniku wypełniania wodą luk powstałych podczas rozmrażania wiecznej zmarzliny. Ale takie jeziora mają zwykle strome brzegi i płaskie dno, a Cheko ma kształt stożka.
Jezioro Cheko i meteoryt Tunguska
Ciekawą wersję pochodzenia Czeko przedstawili włoscy geolodzy, którzy zbadali jezioro w 1999 roku. Zastosowali różne metody badań - chemiczne, biologiczne, radarowe, hydroakustyczne - i doszli do dwóch nieoczekiwanych wniosków.
Po pierwsze, 10 m poniżej dna jeziora znajduje się coś, co różni się od otaczającego materiału większą gęstością. Po drugie, sądząc po nagromadzeniu osadów na dnie jeziora, jego wiek jest znacznie mniejszy niż wcześniej sądzono - według włoskich badaczy powstało około stu lat temu, około 1908 roku.
Rok, w którym włoscy naukowcy uznali jezioro za datę narodzin, upłynął pod znakiem tajemniczego wydarzenia, które nie doczekało się jeszcze jednoznacznego wyjaśnienia - upadku meteorytu tunguskiego. Epicentrum tej katastrofy znajdowało się zaledwie 8 km od jeziora Cheko. W związku z tym wysunięto hipotezę, że Cheko jest kraterem utworzonym przez fragment meteorytu Tunguska. To może wyjaśniać zarówno stożkowaty kształt, jak i ogromną głębokość oraz tajemniczy obiekt na dnie jeziora. Założenie to potwierdza również anomalia magnetyczna odkryta w tym miejscu w 2009 roku.
Jednak wersji meteorytowego pochodzenia jeziora nie można jeszcze uznać za udowodnioną. Potrzebne są dalsze badania, aby to potwierdzić lub obalić.
