Wyspy Sołowieckie lub Sołowki to największy archipelag na Morzu Białym, jego powierzchnia wynosi około 350 mkw. km. Składa się z sześciu dużych wysp:
- Sołowieckiego, - Anzerskiego, - Duży Zayatsky, - Mały Zayatsky, - Duża Muksalma, - malaja Muksalma
i ponad sto małych wysepek. W 1992 roku Archipelag Sołowiecki został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Terytorium wysp i przyległy akwen stanowią obecnie rezerwat przyrody. Archipelag liczy około 630 rzek i jezior. Szczególny mikroklimat Wysp Sołowieckich wynika z ich położenia geograficznego - 165 km od konwencjonalnej linii koła podbiegunowego. Zimą temperatura powietrza może spaść do -45 stopni C, a krótkie lata i częste deszcze przyczyniają się do stałego zawilgocenia. Pomimo warunków pogodowych, kiepskich dróg i słabo rozwiniętej infrastruktury, coraz więcej turystów odwiedza Wyspy Sołowieckie. Bogata historia, wiele zabytków kultury i archeologii, przyroda i fauna północy, Klasztor Sołowiecki i Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia (SLON) – wszystko to przyciąga tych, którzy zamierzają odwiedzić to miejsce.
Klasztor Sołowiecki i twierdza
W XV wieku mnich z klasztoru Walaam Savvaty i mnich niemiecki przybyli do Sołowek w poszukiwaniu odosobnionego miejsca do modlitwy i medytacji. Tam, gdzie teraz jest skete Savvatievsky, wznieśli krzyż i zbudowali cele i tak rozpoczęła się historia klasztoru Sołowieckiego. Herman i Savvaty spędzili ponad pięć lat na modlitwie i ciężkiej pracy, w 1435 Savvaty zmarł. Na jego miejsce Herman przywiózł młodego mnicha Zosimę, który już pierwszego dnia pobytu na wyspie marzył o wspaniałej świątyni. W miejscu, w którym Zosima miał wizję, pustelnicy zbudowali kościół pw Przemienienia Pańskiego. Słysząc o tak wyjątkowym miejscu, na wyspy zaczęli przybywać inni mieszkańcy. W 1436 arcybiskup Jonasz wydał zgodę na założenie klasztoru. Zosima został opatem klasztoru.
W czasie wojny w 1571 roku, kiedy pod Sołowkami pojawiły się szwedzkie okręty, Iwan Groźny postanowił wybudować drewnianą fortecę. A w 1582 r. zamiast drewnianej rozpoczęto budowę kamiennej fortecy. W całej swojej historii Klasztor Sołowiecki przeżył wiele smutnych wydarzeń - powstanie Sołowieckie, które trwało 8 lat, atak brytyjskich statków podczas wojny krymskiej i przez cały okres swojego istnienia służył jako miejsce wygnania. W 1920 r. klasztor został zamknięty, a później na terenie klasztoru zorganizowano obóz specjalnego przeznaczenia (SLON), który w 1937 r. został przekształcony w więzienie specjalnego przeznaczenia Sołowieckiego (STON). Odrodzenie klasztoru rozpoczęło się dopiero w 1967 r. - na Sołowkach utworzono rezerwat-muzeum. Od 1990 roku otwarto Klasztor Przemienienia Zbawiciela, który działa do dziś.
Kamienne labirynty
Wyspy odwiedzali ludzie już w V wieku p.n.e., a od III wieku p.n.e. budowano tu pogańskie świątynie – labirynty. Labirynty Sołowieckiego lub labirynty północne to spiralne obrazy wykonane z małych kamieni. Rozmiary labiryntów są zróżnicowane - od 1 do 25 metrów, wysokość nie większa niż 50 cm Jeden z największych skupisk labiryntów został znaleziony na archipelagu Sołowieckim - dziś znanych jest co najmniej 35 i wiele innych różnych kamieni obliczenia i nasypy. Większość kamiennych labiryntów znajduje się na wyspie Bolshoy Zayatsky. Znaczenie tych labiryntów nie zostało jeszcze ustalone, ale ich wartość historyczna i kulturowa jest niepodważalna.
Na terenie Wysp Sołowieckich można również zobaczyć:
Kamień Negocjacyjny to pomnik poświęcony wydarzeniom wojny krymskiej.
Klasztorne sketes
Aby zapewnić klasztorowi wszystko, co niezbędne, wykonano wiele wykrojów, na całym terytorium zbudowano specjalne skete do przechowywania różnych zapasów. Obecnie wiadomo, że na wyspie Bolshoy Solovetsky powstały trzy główne skete - Savvatievsky skete (ogród warzywny), skete górski Sekirnaya (jagody), skete Isakovsky (wędkarstwo i siano). Skete na wyspie Bolshaya Muksalma był składem dla bydła, a na wyspie Bolshoy Zayatsky powstał skete Andreevsky - „brama morska” Sołowek.
Wielka zapora Sołowiecka
Zapora to wyjątkowa konstrukcja, która łączy wyspy Bolszaja Muksalma i Bolszoj Sołowiecki. W klasztorze zakazano trzymania zwierząt gospodarskich, dlatego postanowiono wybudować pustelnię, aby trzymać ją na sąsiedniej wyspie. Brak komunikacji lądowej między wyspami utrudniał poruszanie się. W połowie XIX wieku podjęto decyzję o budowie mostu zaporowego. Tama została zbudowana z dużych głazów i piasku i ma długość 1200 metrów.
ogród Botaniczny
Ogród botaniczny został założony przez archimandrytę Macariusa w 1822 roku. Ogród położony jest pomiędzy dwoma jeziorami. Rośnie tu ponad 500 gatunków roślin, niektóre z nich zasadzili mnisi w 1870 r., a niektóre więźniowie więzienia Sołowieckiego. Chociaż terytorium Archipelagu Sołowieckiego jest obszarem chronionym, dozwolone jest tutaj łowienie ryb i zbieranie grzybów i jagód.
